της Βαλεντίνας Δημητριάδου Σαλτέ
Υπεύθυνης εκπαιδευτικών θεμάτων της Νέας Κίνησης Καθηγητών
Η συζήτηση για το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα στη Μέση Εκπαίδευση, βάσει της τελευταίας πρότασης του Υπουργείου Παιδείας, επικεντρώνεται στο θέμα των 40λεπτων και του 8ωρου καθώς και σε ζητήματα αυξομείωσης ωρών από το ένα μάθημα στο άλλο, δίνοντας την αίσθηση ότι το κύριο ζητούμενο είναι η ικανοποίηση συνδικαλιστικών αιτημάτων των κλάδων. Χωρίς να αγνοείται η σημαντική συνδικαλιστική παράμετρος του να μην μείνουν αδιόριστοι συμβασιούχοι εκπαιδευτικοί από τη μετάβαση σε ένα νέο ωρολόγιο πρόγραμμα (κίνδυνος που μπορεί να αποσοβηθεί με την εισαγωγή εκπαιδευτικών καινοτομιών που θα αναβάθμιζαν την παρεχόμενη εκπαίδευση), υποβάλλω κάποια ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο καταρτίστηκε το εν λόγω ωρολόγιο και καταθέτω ευσύνοπτα μια πρόταση:
Πρώτον, με ποια επιστημονικά κριτήρια καταρτίστηκε το ωρολόγιο, εφόσον και από αυτήν την πρόταση απουσιάζει παντελώς ένα επιστημονικό σκεπτικό (και ως τέτοιο δεν μπορεί να θεωρηθεί το 4σέλιδο με το οποίο αιτιολογούνται πρακτικής σημασίας ζητήματα σχετικά με την αυξομείωση ωρών) το οποίο να συνάδει με τη γενικότερη φιλοσοφία περί ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου; Εάν το ΥΠΠ ισχυρίζεται ότι η πρόταση αυτή υλοποιεί το όραμα της πολυσυζητημένης και πολυαναμενόμενης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, γιατί δε δημοσιοποιεί το επιστημονικό υπόβαθρο στο οποίο στηρίχθηκε, βάσει του οποίου να τεκμηριώνονται και συνολικά και επιμέρους οι επιλογές για προσφορά των συγκεκριμένων μαθημάτων στο συγκεκριμένο αριθμό ωρών στη συγκεκριμένη σχολική τάξη, σε δέσμες ή στον κοινό κορμό;
Δεύτερον, με ποια επιστημονικά - παιδαγωγικά κριτήρια και με ποια έρευνα σχετική με την ανταπόκριση των μαθητών στα διάφορα «πειράματα» καταμερισμού του σχολικού χρόνου αποφασίστηκε πως τα 8Χ40λεπτα θα αντικαταστήσουν τα 7Χ45 μαθήματα και μάλιστα ότι κάποιες ώρες θα γίνονται σε 80λεπτα (δίωρα μαθήματα); Μήπως, πέραν της σκοπιμότητας προσθήκης κάποιων ωρών που θα «βολέψουν» πρακτικά τον καταρτισμό του ωρολογίου, ενώ θα ικανοποιήσουν κάποια συνδικαλιστικά αιτήματα για αύξηση ωρών συγκεκριμένων μαθημάτων, θα έπρεπε πρώτιστα να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες και οι δυνατότητες για μάθηση των μαθητών; Προσωπικά δηλώνω ότι δεν έχω πεισθεί πώς θα ωφεληθούν παιδαγωγικά οι μαθητές μας με αυτή την αλλαγή, ούτε πώς θα συγκρατούνται οι μαθητές στην τάξη με επιθυμία για μάθηση την 8η περίοδο της ημέρας. Και τούτο γιατί ως εκπαιδευτικός διαπιστώνω καθημερινά τόσο την κόπωση των μαθητών μετά τα 60 – 65 λεπτά στο δίωρο μάθημα, όσο και τις δυσκολίες της 7ης περιόδου – ανεξαρτήτως της διδακτικής μεθόδου που εφαρμόζεται. Δεν έχω επίσης πεισθεί για το πόσο εφικτό είναι να λειτουργήσει στην πράξη το εβδομαδιαίο δίωρο των δραστηριοτήτων, εάν παραμείνουμε στη λογική των επετειακών εκδηλώσεων και της γραφειοκρατίας του ΔΔΚ.
Μήπως είναι καιρός αυτοί που σχεδιάζουν το πρόγραμμα μέσα από τα γραφεία, με ελάχιστη ή καθόλου πείρα στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης, και αυτοί που υποστηρίζουν προτάσεις βασισμένοι μόνο στη θεωρία, να αφουγκραστούν και να κατανοήσουν τις πραγματικότητες της σχολικής τάξης του Γυμνασίου και του Λυκείου;
Φοβάμαι πως το εν λόγω εγχείρημα μερικής τροποποίησης του ωρολόγιου προγράμματος μας απομακρύνει για άλλη μια φορά από ρηξικέλευθες θετικές αλλαγές (π.χ. ολοήμερο σχολείο με συνακόλουθη υλικοτεχνική υποδομή και ευελιξία ωραρίου), ενώ θα καθορίσει (εάν υιοθετηθεί) το μέλλον του δημόσιου σχολείου για αρκετά χρόνια. Γι’ αυτό, ας μου επιτραπεί να προτείνω τα εξής προκαταρκτικά για το σχεδιασμό του:
1. Να μελετηθεί επιστημονικά / ερευνητικά ο βέλτιστος χρόνος απόδοσης των εφήβων στη διαδικασία της μάθησης κατά τις ηλικίες του Γυμνασίου και του Λυκείου (ξεχωριστά), προτού καταλήξει το Υπουργείο σε πρόταση για 40λεπτα ή Χλεπτα μαθήματα.
2. Να συνυπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείται για τη μετακίνηση των μαθητών από τη μια αίθουσα (ή ακόμη από το ένα κτίριο) στην άλλη, περιλαμβανομένης και της απώλειας χρόνου για πρόσβαση στα ντουλάπια όπου φυλάγονται τα βιβλία τους, ώστε ο χρόνος που προτείνεται για μάθημα να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
3. Αν και δεν μπορώ να τεκμηριώσω με επιστημονικά δεδομένα την πρότασή μου, έχοντας μελετήσει το θέμα εντελώς εμπειρικά, θα εισηγούμουν ως πιο αποτελεσματικό ένα πρόγραμμα βασισμένο σε 5Χ60λεπτα την ημέρα, με ενδιάμεσα 5λεπτα για μετακίνηση, ένα ημίωρο και ένα 10λεπτο διάλειμμα (συνολικός χρόνος 5.50/ημέρα) και με τη δυνατότητα μίας ημέρας/εβδομάδα με 6ωρο. Θα έβλεπα επίσης το ενδεχόμενο για 2-3 απογεύματα την εβδομάδα για ενισχυτικά και κάποια μαθήματα ενδιαφέροντος, ως απάντηση μάλιστα της Πολιτείας στην παραπαιδεία. Αυτό βεβαίως, θα σήμαινε μεγάλες αλλαγές στον καταμερισμό των ωρών ανάμεσα στα μαθήματα και αναπροσαρμογή του ωραρίου των εκπαιδευτικών (π.χ. αντί για 24Χ45λεπτα ως αρχή, 18Χ60λεπτα)
Οποιαδήποτε αλλαγή, πάντως, δεν μπορεί να γίνει χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα του σχολείου και χωρίς την αναγνώριση εκ μέρους του Υπουργείου του φόρτου εργασίας για τους μαθητές αλλά και για τους εκπαιδευτικούς (για προετοιμασία και διόρθωμα), σε ένα σχολείο που δε θα χρειάζεται την ενίσχυση των φροντιστηρίων για να προσφέρει στους μαθητές αυτά που χρειάζονται.
Πρώτον, με ποια επιστημονικά κριτήρια καταρτίστηκε το ωρολόγιο, εφόσον και από αυτήν την πρόταση απουσιάζει παντελώς ένα επιστημονικό σκεπτικό (και ως τέτοιο δεν μπορεί να θεωρηθεί το 4σέλιδο με το οποίο αιτιολογούνται πρακτικής σημασίας ζητήματα σχετικά με την αυξομείωση ωρών) το οποίο να συνάδει με τη γενικότερη φιλοσοφία περί ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου; Εάν το ΥΠΠ ισχυρίζεται ότι η πρόταση αυτή υλοποιεί το όραμα της πολυσυζητημένης και πολυαναμενόμενης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, γιατί δε δημοσιοποιεί το επιστημονικό υπόβαθρο στο οποίο στηρίχθηκε, βάσει του οποίου να τεκμηριώνονται και συνολικά και επιμέρους οι επιλογές για προσφορά των συγκεκριμένων μαθημάτων στο συγκεκριμένο αριθμό ωρών στη συγκεκριμένη σχολική τάξη, σε δέσμες ή στον κοινό κορμό;
Δεύτερον, με ποια επιστημονικά - παιδαγωγικά κριτήρια και με ποια έρευνα σχετική με την ανταπόκριση των μαθητών στα διάφορα «πειράματα» καταμερισμού του σχολικού χρόνου αποφασίστηκε πως τα 8Χ40λεπτα θα αντικαταστήσουν τα 7Χ45 μαθήματα και μάλιστα ότι κάποιες ώρες θα γίνονται σε 80λεπτα (δίωρα μαθήματα); Μήπως, πέραν της σκοπιμότητας προσθήκης κάποιων ωρών που θα «βολέψουν» πρακτικά τον καταρτισμό του ωρολογίου, ενώ θα ικανοποιήσουν κάποια συνδικαλιστικά αιτήματα για αύξηση ωρών συγκεκριμένων μαθημάτων, θα έπρεπε πρώτιστα να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες και οι δυνατότητες για μάθηση των μαθητών; Προσωπικά δηλώνω ότι δεν έχω πεισθεί πώς θα ωφεληθούν παιδαγωγικά οι μαθητές μας με αυτή την αλλαγή, ούτε πώς θα συγκρατούνται οι μαθητές στην τάξη με επιθυμία για μάθηση την 8η περίοδο της ημέρας. Και τούτο γιατί ως εκπαιδευτικός διαπιστώνω καθημερινά τόσο την κόπωση των μαθητών μετά τα 60 – 65 λεπτά στο δίωρο μάθημα, όσο και τις δυσκολίες της 7ης περιόδου – ανεξαρτήτως της διδακτικής μεθόδου που εφαρμόζεται. Δεν έχω επίσης πεισθεί για το πόσο εφικτό είναι να λειτουργήσει στην πράξη το εβδομαδιαίο δίωρο των δραστηριοτήτων, εάν παραμείνουμε στη λογική των επετειακών εκδηλώσεων και της γραφειοκρατίας του ΔΔΚ.
Μήπως είναι καιρός αυτοί που σχεδιάζουν το πρόγραμμα μέσα από τα γραφεία, με ελάχιστη ή καθόλου πείρα στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης, και αυτοί που υποστηρίζουν προτάσεις βασισμένοι μόνο στη θεωρία, να αφουγκραστούν και να κατανοήσουν τις πραγματικότητες της σχολικής τάξης του Γυμνασίου και του Λυκείου;
Φοβάμαι πως το εν λόγω εγχείρημα μερικής τροποποίησης του ωρολόγιου προγράμματος μας απομακρύνει για άλλη μια φορά από ρηξικέλευθες θετικές αλλαγές (π.χ. ολοήμερο σχολείο με συνακόλουθη υλικοτεχνική υποδομή και ευελιξία ωραρίου), ενώ θα καθορίσει (εάν υιοθετηθεί) το μέλλον του δημόσιου σχολείου για αρκετά χρόνια. Γι’ αυτό, ας μου επιτραπεί να προτείνω τα εξής προκαταρκτικά για το σχεδιασμό του:
1. Να μελετηθεί επιστημονικά / ερευνητικά ο βέλτιστος χρόνος απόδοσης των εφήβων στη διαδικασία της μάθησης κατά τις ηλικίες του Γυμνασίου και του Λυκείου (ξεχωριστά), προτού καταλήξει το Υπουργείο σε πρόταση για 40λεπτα ή Χλεπτα μαθήματα.
2. Να συνυπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείται για τη μετακίνηση των μαθητών από τη μια αίθουσα (ή ακόμη από το ένα κτίριο) στην άλλη, περιλαμβανομένης και της απώλειας χρόνου για πρόσβαση στα ντουλάπια όπου φυλάγονται τα βιβλία τους, ώστε ο χρόνος που προτείνεται για μάθημα να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
3. Αν και δεν μπορώ να τεκμηριώσω με επιστημονικά δεδομένα την πρότασή μου, έχοντας μελετήσει το θέμα εντελώς εμπειρικά, θα εισηγούμουν ως πιο αποτελεσματικό ένα πρόγραμμα βασισμένο σε 5Χ60λεπτα την ημέρα, με ενδιάμεσα 5λεπτα για μετακίνηση, ένα ημίωρο και ένα 10λεπτο διάλειμμα (συνολικός χρόνος 5.50/ημέρα) και με τη δυνατότητα μίας ημέρας/εβδομάδα με 6ωρο. Θα έβλεπα επίσης το ενδεχόμενο για 2-3 απογεύματα την εβδομάδα για ενισχυτικά και κάποια μαθήματα ενδιαφέροντος, ως απάντηση μάλιστα της Πολιτείας στην παραπαιδεία. Αυτό βεβαίως, θα σήμαινε μεγάλες αλλαγές στον καταμερισμό των ωρών ανάμεσα στα μαθήματα και αναπροσαρμογή του ωραρίου των εκπαιδευτικών (π.χ. αντί για 24Χ45λεπτα ως αρχή, 18Χ60λεπτα)
Οποιαδήποτε αλλαγή, πάντως, δεν μπορεί να γίνει χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα του σχολείου και χωρίς την αναγνώριση εκ μέρους του Υπουργείου του φόρτου εργασίας για τους μαθητές αλλά και για τους εκπαιδευτικούς (για προετοιμασία και διόρθωμα), σε ένα σχολείο που δε θα χρειάζεται την ενίσχυση των φροντιστηρίων για να προσφέρει στους μαθητές αυτά που χρειάζονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Νέα Κίνηση Καθηγητών διατηρεί το δικαίωμα να μη δημοσιεύει σχόλια υβριστικού, σεξιστικού, απειλητικού, ρατσιστικού ή άλλου προσβλητικού περιεχομένου, λιβελλογραφήματα καθώς και σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων που ενδέχεται να προκαλέσουν λανθασμένες εντυπώσεις για το περιεχόμενο και το σκοπό ανάρτησης αυτού του ιστολογίου